Zgodnie z zasadą ogólną uregulowaną w art. 19a ust. 1 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi.
Jak wynika z art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podlegają:
- odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
- eksport towarów,
- import towarów na terytorium kraju,
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Określenie ceny decyduje o podatku od usługi wykonanej częściowo
Z kolei zgodnie z art. 19a ust 2 ustawy o VAT w odniesieniu do usług przyjmowanych częściowo, usługę uznaje się za wykonaną, w przypadku wykonania części usługi, dla której to części określono zapłatę. Przepis ten ma zastosowanie w stosunku do każdego rodzaju usług przyjmowanych częściowo pod warunkiem, że w stosunku do części usługi określono zapłatę. Brak określenia zapłaty za konkretną część usługi nie rodzi obowiązku rozliczenia VAT należnego w związku z jej realizacją. Przepis ten w szczególności odnosi się do usług budowlanych, które nie spełniają kryteriów usługi ciągłej.
Dla świadczeń ciągłych decydujące jest płatność lub rozliczenie
Usługę ciągłą musisz uznać za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się związane z nią płatności lub rozliczenia. Będzie tak, aż do momentu zakończenia wykonywania tej usługi. Z kolei czynności świadczone w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla których w związku z ich świadczeniem w danym roku nie będą upływały terminy płatności lub rozliczeń, są uznawane za wykonane z upływem każdego roku podatkowego (także do momentu zakończenia wykonywania tych usług). W konsekwencji 31 grudnia każdego roku jest tym dniem, w którym musisz rozpoznać obowiązek podatkowy od tego typu usług. Tak rozumiany moment wykonania usługi wskazuje okres rozliczeniowy, w którym dana transakcja powinna zostać wykazana w składanych deklaracjach VAT i opodatkowana.
Dla niektórych czynności obowiązek podatkowy wyznacza otrzymanie płatności
Na podstawie art. 19a ust. 5 pkt 1 ustawy o VAT otrzymanie całości lub części zapłaty jest zdarzeniem kreującym obowiązek podatkowy w odniesieniu do następujących czynności:
a) Wydania towarów przez komitenta komisantowi na podstawie umowy komisu.
b) Przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie.
c) Dostaw towarów w trybie egzekucyjnym wskazanych w art. 18 ustawy o VAT.
d) Świadczenia – na podstawie odrębnych przepisów – na zlecenie sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury usług związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym (z wyjątkiem czynności, do których stosuje się art. 28b ustawy o VAT, stanowiących import usług).
e) Wykonywania usług zwolnionych od podatku zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37-41 ustawy o VAT.
Otrzymanie dotacji i subwencji podlega VAT
Zdarzeniem skutkującym powstaniem obowiązku podatkowego jest również otrzymanie całości lub części dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnych charakterze (art. 19a ust. 5 pkt 2 ustawy o VAT). W każdym z opisanych wyżej przypadków obowiązek podatkowy powstaje jedynie w odniesieniu do otrzymanej kwoty (art. 19a ust. 6 ustawy o VAT).
Wystawienie faktury określa moment rozliczenia VAT od usług budowlanych
Choć obecnie moment wystawienia faktury nie jest już podstawową zasadą determinującą powstanie obowiązku podatkowego, to w niektórych przypadkach (określonych w art. 19a ust. 5 pkt 3 ustawy o VAT) wciąż decyduje o tym, kiedy należy rozliczyć podatek. Sytuacja taka ma miejsce m.in. w przypadku świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych (art. 19a ust. 5 pkt 3a ustawy o VAT).
Pamiętaj, że data wystawienie faktury decyduje o momencie powstania obowiązku podatkowego jedynie w sytuacji, gdy zgodnie z przepisami powstanie obowiązek wystawienia faktury na podstawie art. 106b ust. 1 ustawy o VAT. Dotyczy to, więc w zasadzie świadczenia usług dla podatnika VAT, podatnika podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem. W konsekwencji wykonanie takich czynności dla osób fizycznych niebędących podatnikami, powinno być opodatkowane na zasadach ogólnych tj. z chwilą wykonania usługi (chyba, że będą to usługi ciągłe).
Obowiązek podatkowy od mediów określasz w odrębny sposób
Ustawa o VAT przewiduje kilka czynności, dla których ze względu na ich specyfikę zdecydowano się określać obowiązek podatkowy na szczególnych zasadach. Dotyczy to następujących czynności:
- Dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego.
- Świadczenia usług telekomunikacyjnych i radiokomunikacyjnych.
- Świadczenia usług wymienionych w poz. 140-153, 174 i 175 załącznika nr 3 do ustawy.
- Świadczenia usług najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze.
- Świadczenia usług ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia
- Świadczenia usług stałej obsługi prawnej i biurowej.
W tych przypadkach VAT jest wymagalny w dniu wystawienia faktury, nie później jednak niż z upływem terminu płatności. W odniesieniu do czynności wskazanych w punktach 1-3 oznacza to, że upływ terminu płatności określonego w umowie nie jest już jedynym i wyłącznym determinantem momentu powstania obowiązku podatkowego. Określa on tylko najpóźniejszy termin, w jakim taki obowiązek musi powstać, gdy nie została wystawiona faktura.
Podstawa prawna:
Art. 19a-21 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r., nr 177, poz. 1054 ze zm.),